[Trí Tuệ Nhân Tạo AI] Google dịch và tương lai dịch thuật

23

Bạn có bao giờ tự hỏi về tương lai của dịch thuật? Với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, có lẽ chúng ta không cần phải lo lắng nhiều về việc giao tiếp trên toàn cầu. Tuy nhiên, với việc Google công bố những bước đi mới nhất của mình trong việc phát triển công nghệ dịch thuật, ta có thể thấy rằng sự tiến bộ này chỉ là một phần của những gì sắp tới. Trên trang web CĐMB, chúng ta sẽ tìm hiểu thêm về những bước tiến mới nhất của Google dịch và tương lai của dịch thuật.

Google dịch và tương lai dịch thuật

Trong một số lĩnh vực, việc sử dụng công nghệ dịch thuật điện tử có thể trở thành một thành tựu đáng kể trong khoảng thời gian 3 đến 5 năm tới. Tuy nhiên, dự đoán của các nhà khoa học về khả năng dịch một cuốn sách tiếng Nga sang tiếng Anh chỉ với một cỗ máy dịch 701 đã hơi lạc quan. Thực tế, công nghệ dịch thuật máy mới chỉ trở nên phổ biến sau vài chục năm, khi Google Dịch xuất hiện.

Nếu trên toàn cầu có một danh sách các phát minh bị chê cười nhiều nhất khi mới xuất hiện, thì công cụ Dịch của Google chắc chắn sẽ nằm trong top 10, thậm chí có thể đứng đầu. Chỉ cần một câu như “Dịch giống như Google” cũng đủ để chấm dứt sự nghiệp của một dịch giả, hoặc ít nhất là làm giảm hoàn toàn sự tự tin của họ. Không có lời khinh thường nào đau lòng bằng việc bị so sánh với công cụ Dịch của Google. Trước đây, khi nhắc đến công cụ Dịch của Google, mọi người thường nghĩ đến một trò đùa, một nguồn giải trí vô tận. Ai đang buồn có thể thử dùng công cụ Dịch của Google và cười thật to.

Khi thực hiện một dự án sách cá nhân chứa một chương về nhà văn Vladimir Nabokov, tôi đã thử làm một động tác không tưởng bẻ đôi các chữ tiếng Nga để tìm kiếm những tác phẩm thời kỳ đầu viết bằng tiếng mẹ đẻ, sau đó dịch sang tiếng Anh và đối chiếu với bản tiếng Anh của tác phẩm do Nabokov tham gia chuyển ngữ. Kết quả khiến tôi ngỡ ngàng vì ngoài những chi tiết Nabokov chỉnh sửa cho bản Anh ngữ, các phần còn lại tương đồng đến mức đáng kinh ngạc. Bản dịch của Google mặc dù còn nhiều sai sót nhưng đạt được chất lượng văn chương khó tin, thậm chí còn tốt hơn một công cụ hài hước mà tôi từng biết, và cả người thành thạo cả hai ngôn ngữ cũng không chắc đã làm được điều này. Điều này chứng tỏ tài năng kiến trúc sư ngôn ngữ của Nabokov.

Tôi đã thay đổi quan niệm của mình về ứng dụng Google Dịch kể từ đó. Ứng dụng này đã tiến bộ đáng kể chỉ trong vòng 15 năm kể từ khi được giới thiệu lần đầu vào năm 2006. Sự khác biệt càng trở nên rõ rệt hơn kể từ 7 năm trước, khi Google bắt đầu sử dụng mạng thần kinh kết hợp trí tuệ nhân tạo để cải thiện Google Dịch. Mạng thần kinh này được thiết kế để giống như cách bộ não của con người hoạt động và có khả năng học từ các sai sót, đồng thời tiếp nhận góp ý từ hàng tỷ người dùng trên toàn cầu để tạo ra những bản dịch chính xác hơn rất nhiều. Marcello Federico, một nhà nghiên cứu người Ý, đã so sánh mạng thần kinh này với phương pháp dịch cổ điển dựa trên từng từ một. Theo ông, nếu phương pháp cũ chỉ miêu tả một chai nước ngọt như một hỗn hợp của đường và nước, thì phương pháp mới sẽ miêu tả chai nước ngọt từ nhiều góc độ khác nhau như màu sắc, độ ngọt và độ bồn chồn, từ đó tạo ra những bản dịch sâu sắc hơn rất nhiều.

Các bạn bè của tôi đều làm việc trong môi trường đa văn hóa và phải sử dụng tiếng Anh – tiếng Việt song song. Họ thừa nhận rằng nếu chỉ đối với những tài liệu kỹ thuật đơn giản, thậm chí bạn có thể sử dụng công cụ dịch thuật của Google và chỉ cần biên tập lại một chút, bỏ qua văn phong.

Một số người cho rằng người dịch không nên dùng Google Dịch, nhưng với tư cách là một người dịch, tôi thỉnh thoảng vẫn sử dụng nó. Tôi không muốn sao chép công sức của Google Dịch, mà chỉ muốn xem xét các phương án mà Google đề xuất cho những cụm từ mà tôi không chắc chắn. Thỉnh thoảng, Google không đưa ra được phương án tốt hơn, nhưng cũng có lúc tôi bất ngờ trước sự khéo léo của Google.

Tôi tin rằng Google Dịch đã giúp cho cuộc sống của các nhà dịch trở nên dễ dàng hơn rất nhiều. Tuy nhiên, đồng thời cũng có lo ngại rằng nếu công cụ dịch tiếp tục phát triển mạnh mẽ như hiện nay, các nhà dịch sách sẽ lại bị lãng quên. Những người đã từng phải làm việc trong yếu tố bất khả chiến bại trong nhiều thời đại khác nhau, với mức lương thấp hơn so với những gì họ đáng nhận. Sự cạnh tranh với công nghệ sẽ khiến cho họ lại trở thành những nhân vật vô danh một lần nữa.

Dường như lo lắng đó không quan trọng. Mặc dù kỹ năng dịch đã được cải thiện hơn so với trước đây, nhưng người dùng Google Translation vẫn cảm thấy thiếu một yếu tố, một yếu tố mà người sử dụng ngôn ngữ không phải tiếng mẹ đẻ cũng thường gặp phải – một sự nhạy cảm và gần gũi với ngôn ngữ đó để hiểu tất cả những ám chỉ, bóng bẩy, nước đôi và ý nghĩa tình cảm thay vì chỉ có thể tiếp cận ngôn ngữ qua một lớp vỏ nylon, không thể cảm nhận được những chi tiết nhỏ trên bề mặt. Điều này được gọi là Sprachgefühl trong tiếng Anh, một từ ghép bởi hai từ Đức: Sprach (ngôn ngữ) và gefühl (cảm xúc). Nói cách khác, bản dịch của Google thường thiếu tính cách và giọng điệu – điều phân biệt văn chương và văn bản.

Như một công cụ đổi từ tiếng Việt, Google Dịch có thể hiểu được nghĩa của từ, nhưng lại thiếu kinh nghiệm sống trong xã hội để hiểu rõ những khó khăn mà một con người phải đối mặt hàng ngày. Google Dịch chỉ quen thuộc với các chuỗi từ được tạo thành từ các chữ cái, mà hoàn toàn không có khả năng suy nghĩ, tưởng tượng, ghi nhớ hay hiểu sâu hơn về ngữ cảnh. Theo Douglas Hofstadter, một nhà nghiên cứu về khoa học nhận thức và văn học, dịch không chỉ đơn giản là chuyển từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác, mà còn là việc chuyển đổi những ý tưởng từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác, và yêu cầu sự hiểu biết sâu rộng. Quá trình dịch không chỉ là một công cụ cơ giới, mà còn là một cuộc trao đổi về trí tuệ thầm kín giữa dịch giả và tác giả. Văn bản dịch luôn mang trong mình trải nghiệm của dịch giả, và hòa trộn chúng với những ý tưởng của tác giả. Tuy nhiên, Google Dịch lại không hiểu được ý nghĩa thật sự của mình, và không có khả năng thực hiện công việc thấu hiểu như một dịch giả chuyên nghiệp.

Tất cả những điều đó là chính xác. Google Dịch không phải con người như chúng ta, nó chưa bao giờ trải qua cuộc sống và không quen thuộc với các tình huống trong đời. Do đó, không thể xảy ra trường hợp Google Dịch có thể tương đương với các chuyên gia dịch thuật, chưa kể đến những nhà dịch vĩ đại.

Trong bài báo của Hofstadter, ông đưa ra một ví dụ để minh họa sự hạn chế của Google Dịch bằng cách dịch một câu tiếng Pháp có nghĩa là “Trong nhà họ, mọi thứ đều có hai cái. Có xe hơi của anh và xe hơi của cô, khăn tắm của anh và khăn tắm của cô, thư viện của anh và thư viện của cô” sang tiếng Anh. Tuy nhiên, ta có thể chắc chắn rằng Google Dịch không thể học được cách suy nghĩ, đúng không? Câu này khó hiểu vì trong tiếng Pháp, đại từ sở hữu “của cô ấy” và “của anh ấy” đều là “sa”. Do đó, Google Dịch, vốn có xu hướng thiên về nam giới, dịch tất cả thành của anh ấy. Điều này cho thấy Google Dịch thiếu kinh nghiệm sống. Ngay cả khi Hofstadter sử dụng từ khác để thể hiện giới tính, Google vẫn giữ nguyên cách dịch. Ông kết luận rằng Google không hiểu gì về hôn nhân, quan hệ vợ chồng và sự phân biệt giới tính.

Sau khoảng 5 năm, tôi đã thử phiên dịch lại câu đó vào hôm nay, tuy nhiên Google vẫn gặp phải những rắc rối khi sử dụng đại từ sở hữu “sa”. Tuy nhiên, vấn đề này đã được giải quyết khi giới tính được nêu rõ. Có thể sự cải tiến này không chỉ đơn thuần là hiểu biết tốt hơn hoặc có kinh nghiệm tình yêu, mà còn là do người dùng đã giúp Google khắc phục phần nào những sai lầm của nó. Cuối cùng, thuật toán đã chính xác hơn, tuy nhiên, nó vẫn chưa hiểu rõ nội dung của văn bản này.

Có thể cho rằng, tập trung vào khả năng đối sánh giữa máy dịch và dịch giả không phải là giải pháp tối ưu. Điều đó bởi vì, máy dịch không thể trải qua những trải nghiệm và cảm xúc, cũng như các khó khăn và rắc rối như một dịch giả. Dịch giả là những người đam mê văn bản đến mức sẵn sàng dịch nó ra với mức tiền công bèo bọt, và họ làm công việc này với tâm huyết và tận tâm. Thay vào đó, chúng ta nên xem xét sự phát triển của công nghệ dịch Google Dịch. Điều này đang thúc đẩy chúng ta suy nghĩ về vai trò của dịch giả và công việc khó khăn mà họ phải đối mặt. Tuy nhiên, đó không phải là đặc trưng của con người. Google Dịch cũng cung cấp cho chúng ta các lựa chọn từ ngữ khác nhau, đôi khi chúng ta không nghĩ đến. Tuy nhiên, điều này không giải quyết được những khó khăn mà chỉ làm cho chúng ta càng rắc rối hơn.

Không chỉ thế, Google Dịch còn giúp chúng ta làm rõ bản sắc của bản thân hơn thay vì làm cho nó mờ nhạt đi. Không cần lo lắng về việc dịch sai khi có công cụ này. Tuy nhiên, chúng ta cũng nên tự đặt câu hỏi làm thế nào để bản dịch của chúng ta có thể tốt hơn so với bản dịch của máy. Vì không phải là biến máy thành con người, mà là trở thành máy mới là nỗi sợ lớn nhất của con người.

AI dịch thuật của Google có khả năng hỗ trợ hơn 1.000 ngôn ngữ trong tương lai

Có thể nói, tương lai của dịch thuật sẽ đem lại những điều bất ngờ thú vị. Một trong số đó là việc sử dụng kính thực tế ảo tăng cường, được trang bị khả năng dịch tự động các ngôn ngữ khác nhau mà không cần sự can thiệp của con người. Điều đó sẽ thật tuyệt vời nếu trí tuệ nhân tạo có thể tự động lọc ra những nội dung không cần thiết trong các cuộc trò chuyện hàng ngày của chúng ta. Tuy nhiên, hiện tại, việc Google chỉ mới đạt được khả năng hỗ trợ cho hơn 100 ngôn ngữ, còn rất nhiều ngôn ngữ khác trên thế giới vẫn chưa được tính đến. Do đó, chúng ta cần đợi xem những bước tiến tiếp theo của công nghệ dịch thuật sẽ đi đến đâu.

Tổng Kết

Như vậy, qua bài viết này trên trang web CĐMB, chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu về sự tiến bộ mới nhất của công nghệ dịch thuật từ Google và những triển vọng của tương lai dịch thuật. Dù việc dịch tự động và trí tuệ nhân tạo vẫn còn nhiều thách thức phải đối mặt, nhưng chúng ta có thể tin rằng, với sự phát triển liên tục của công nghệ, việc giao tiếp trên toàn cầu sẽ trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.

Chúng tôi xin chân thành cảm ơn các bạn đã dành thời gian đọc bài viết này. Hy vọng bài viết đã giúp bạn có được những kiến thức cơ bản về tương lai của dịch thuật và đem lại cho bạn sự quan tâm đối với những bước tiến mới nhất của công nghệ dịch thuật từ Google. Hãy tiếp tục theo dõi các bài viết trên trang web của chúng tôi để cập nhật những thông tin mới nhất về công nghệ và khoa học!